Nu cyberdreigingen steeds slimmer worden, is het niet de vraag óf je organisatie een beveiligingsincident zal meemaken, maar wanneer. Hoe goed je bent voorbereid, kan het verschil maken tussen een kleine onderbreking en een grote bedrijfscrisis. Kijk maar eens naar het recente incident bij Crowdstrike en Microsoft, dat wereldwijd voor grote problemen en IT-storingen zorgde: miljoenen schade bij luchtvaartmaatschappijen, kritieke situaties in de zorg, transactieproblemen bij banken, stilgelegde operationele systemen en meer… Hier komt een Incident Response Plan (IRP) om de hoek kijken. Bij Newmorn merken we dat steeds meer bedrijven de noodzaak van een IRP inzien en dat is niet voor niets. In deze blog bespreken we wat een IRP is, waarom het zo belangrijk is en hoe je er een effectief plan voor jouw organisatie voor kunt maken.
Wat is een Incident Response Plan (IRP)?
"Een goed Incident Response Plan is als een brandblusser: je hoopt het nooit nodig te hebben, maar je bent blij dat die er is."
Waarom is een IRP belangrijk?
De noodzaak van een Incident Response Plan wordt steeds duidelijker naarmate cyberdreigingen complexer en schadelijker worden. In bepaalde normeringen is een IRP zelfs verplicht; denk hierbij aan de NIS2, die een meldplicht heeft voor incidenten die de continuïteit van de dienstverlening kunnen verstoren. Daarnaast zijn er ook basis-eisen vanuit de ISO 27001 en NEN 7510. Maar los van normering en certificering, we vertellen je graag enkele redenen waarom een IRP voor elke volwassen organisatie onmisbaar is:
Direct in actie
Een goed voorbereid plan zorgt ervoor dat je snel kunt reageren op een incident, waardoor de schade beperkt blijft.
Schadebeperking
Door snel in te grijpen en de juiste stappen te volgen, kunnen de kosten die gepaard gaan met een incident aanzienlijk worden verlaagd.
Bescherming van reputatie
Een effectief Incident Response Plan kan voorkomen dat een beveiligingsincident uitgroeit tot een PR-crisis.
Compliance en wetgeving
In sommige sectoren en rechtsgebieden wordt een IRP steeds meer een vereiste. Het niet hebben van een IRP kan leiden tot boetes en (juridische) consequenties.
Behouden van klantvertrouwen
Klanten verwachten dat hun gegevens veilig worden beheerd. Met een goed IRP toon je dat je organisatie proactief omgaat met beveiliging en paraat staat om snel te handelen bij een incident. Je hoeft het niet inhoudelijk te delen, maar erover praten werkt al in je voordeel.
Toenemende druk voor verplichting van een IRP
Met de toenemende cyberdreigingen zien we dat overheden en regelgevende instanties wereldwijd steeds strenger worden op het gebied van cyber security. Er is een groeiende verwachting dat het hebben van een Incident Response Plan in de toekomst verplicht zal worden voor bedrijven in verschillende sectoren. Op dit moment is een Incident Response Plan (IRP) niet specifiek wettelijk verplicht in Nederland voor alle organisaties. Echter, er zijn wel bepaalde sectoren en wet- en regelgeving waarin het hebben van een IRP sterk wordt aanbevolen of zelfs vereist is als onderdeel van bredere beveiligingsverplichtingen.
De Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) vereist bijvoorbeeld al dat organisaties passende technische en organisatorische maatregelen nemen om de veiligheid van persoonsgegevens te waarborgen. Dit omvat het voorbereiden op en reageren op datalekken, wat in de praktijk neerkomt op het hebben van een IRP.
Voor aanbieders van essentiële diensten (zoals energie, transport, water, bankwezen en gezondheidszorg) en digitale dienstverleners (zoals online marktplaatsen en clouddiensten) is de NIS-richtlijn van toepassing. Deze richtlijn verplicht organisaties om maatregelen te nemen voor beveiliging en incidentrespons, wat de implementatie van een IRP impliceert.
Voor bepaalde sectoren zoals de financiële sector (onder toezicht van de Nederlandse Bank) of de zorgsector (waar het MedMij-afsprakenstelsel van toepassing kan zijn) gelden strengere eisen rondom informatiebeveiliging, waarbij een IRP vaak onderdeel is van de vereisten.
Hoewel een IRP dus niet overal expliciet wettelijk verplicht is in Nederland, is het in veel gevallen indirect verplicht of sterk aanbevolen, zeker in sectoren waar informatiebeveiliging van cruciaal belang is.
"Met een Incident Response Plan (IRP) ben je klaar voor het onverwachte"
5 stappen om je Incident Response Plan te maken
Samenstellen van het incident response team
De eerste stap bij het ontwikkelen van een IRP is het samenstellen van een incident response team. Dit team moet bestaan uit mensen met verschillende vaardigheden en verantwoordelijkheden, zoals IT-specialisten, juridische experts, communicatiemanagers en leidinggevenden. Het is belangrijk dat elk teamlid zijn of haar rol en verantwoordelijkheden duidelijk begrijpt.
Tip: Zorg ervoor dat je een hoofd van het incident response team aanwijst die de coördinatie van het team op zich neemt en beslissingen kan nemen in crisistijd.
Identificeer en classificeer potentiële incidenten
Niet elk beveiligingsincident is hetzelfde. Het is essentieel om verschillende soorten incidenten te identificeren die jouw organisatie kunnen treffen, zoals phishing-aanvallen, malware-infecties of datalekken. Vervolgens moet je deze incidenten classificeren op basis van hun ernst en potentiële impact.
Tip: Maak een matrix waarmee je incidenten kunt indelen in categorieën zoals laag, middelmatig en hoog risico. Dit helpt bij het prioriteren van responsmaatregelen.
Maak een gedetailleerd stappenplan
Een van de belangrijkste onderdelen van je IRP is een gedetailleerd stappenplan dat beschrijft wat er moet gebeuren zodra een incident wordt gedetecteerd. Dit plan moet de volgende fasen omvatten:
Detectie en analyse: Hoe wordt het incident gedetecteerd en wie is verantwoordelijk voor de eerste beoordeling?
Beperking: Welke maatregelen worden genomen om de verdere verspreiding of escalatie van het incident te voorkomen?
Oplossen: Wat zijn de stappen om het incident volledig te verhelpen en de oorzaak ervan aan te pakken?
Herstel: Hoe wordt de normale bedrijfsvoering hersteld en welke controles worden uitgevoerd om ervoor te zorgen dat het incident volledig is opgelost?
Evaluatie: Wat zijn de lessen die zijn geleerd en hoe kan het IRP worden verbeterd voor toekomstige incidenten?
Tip: Zorg ervoor dat je plan flexibel genoeg is om aan te passen aan verschillende soorten incidenten en veranderende omstandigheden.
Ontwikkel een communicatieplan
Effectieve communicatie is enorm belangrijk tijdens een incident. Een goed communicatieplan zorgt ervoor dat de juiste informatie op het juiste moment wordt gedeeld met de juiste mensen, zowel intern als extern. Dit omvat communicatie met medewerkers, klanten, leveranciers en de media.
Tip: Maak sjablonen voor persberichten en interne memo's die snel kunnen worden aangepast en verspreid in geval van een incident.
Oefen en verbeter je IRP regelmatig
Een Incident Response Plan is alleen effectief als het regelmatig wordt getest en bijgewerkt. Voer simulaties en oefeningen uit om te zien hoe je team reageert op verschillende scenario's. Evalueer de resultaten van deze oefeningen en pas je plan aan waar nodig.
Tip: Betrek ook je externe partners zoals IT-dienstverleners en juridische adviseurs bij deze oefeningen om ervoor te zorgen dat alle aspecten van het IRP worden getest.
Waarom je nu een IRP moet opstellen
Een Incident Response Plan is niet langer een luxe, maar een noodzaak voor elke organisatie die cyber security serieus neemt. Het helpt je niet alleen om snel en effectief te reageren op beveiligingsincidenten, maar het toont ook aan dat je organisatie proactief omgaat met risico’s en verantwoordelijkheid neemt voor de veiligheid van gegevens.
Bij Newmorn begrijpen we dat het ontwikkelen van een IRP een complexe taak kan zijn, vooral omdat cyberdreigingen voortdurend evolueren. Daarom staan we klaar om je te ondersteunen bij het opstellen, implementeren en testen van je Incident Response Plan. Zo zorgen we ervoor dat jouw organisatie voorbereid is op wat er ook op je pad komt.
Ben je klaar om je bedrijf te beschermen tegen cyberincidenten? Neem vrijblijvend contact op met Newmorn en ontdek hoe wij je helpen bij het opstellen van een effectief Incident Response Plan. Samen zorgen we ervoor dat je organisatie klaar is voor elke uitdaging. En wees gerust, we maken het proces niet alleen effectief, maar ook zo leuk mogelijk – want wie zegt dat veiligheid saai moet zijn?
Gratis Template
Incident Response Plan (IRP)
Wil je direct aan de slag met jouw Incident Response Plan? We hebben een template voor je samengesteld, die volledig aanpasbaar is (in Word) en waar je zelf direct mee aan het werk kunt. Zo maken we het alvast een beetje makkelijker en leuker. Heb je hulp nodig? Dan staan we met plezier voor je klaar.
Jordi van Duyne
Wil je direct in contact komen met een deskundige op het gebied van Incident Response Plannen? Neem dan gerust contact op met Jordi van Duyne, Consultant bij Newmorn’.
